آشنايي با بازارهاي مالي در یک نگاه

انواع بازار هاي مالی

Stock Market 1 - بورس اوراق بهادار Bond Market 2 - بورس اوراق قرضه Commodity Market 3 - بورس کالا Foreign Excheng Market 4 - فارکس

بورس اوراق بهادار

کلمه اي فرانسوي است که معناي آن در زبان فرانسوي کیف پول می باشد.

(Bourse) بورس، نهاد سازمان یافته اي است

که از جمله نهادهاي عمده و اساسی در بازار سرمایه محسوب می شود

و در کنار سایر موسسات و سازمانها، وظایف چندگانه اي را برعهده دارد.

کارکردهاي اساسی بورس مدیریت انتقال ریسک و توزیع آن، شفافیت اطلاعات، کشف قیمت، ایجاد بازاررقابتی و همچنین یکی از  کارکردهاي مهم آن جمع آوري سرمایه ها و پس اندازهاي کوچک براي تامین

سرمایه مورد نیاز فعالیتهاي اقتصادي است.

تاریخچه تاسیس اولین بورس به اواخر قرن چهارده و اوایل قرن پانزده در کشور هلند بر می گردد. اما بورس به صورت مدون از دو قرن پیش شروع به فعالیت کرده است در حال حاضر با پیشرفت تکنولوژي و استفادهاز ابزارهاي الکترونیکی بیشتر معاملات در بورس از طریق رایانه صورت می گیرد.

بورس زیر نظر نهاد واحد نظارتی که معمولا سیاست هاي آن توسط بالاترین مراجع ذیربط دولتی در هرکشور اعمال می گردد که با حضور و مشارکت فعال بخش خصوصی ایجاد می شود و اتاق پایاپاي که تضمینو تسویه قراردادها را بر عهده دارد از جمله مهم ترین بخش هاي آن محسوب می شود. فعالیت می کند. علاوهبرآن واحد نظارت داخلی (در داخل بورس) هیات بازرسین و داوري ارکان اصلی ساختار بورس را تشکیلمی دهند.

بازار بورس چیست؟

بازار بورس مکانی است که درآن سهام شرکتهاي گوناگون تولیدي خدماتی و سرمایه گذاري داد و ستد میشود. مردم به بازاربورس بازارسهام هم می گویند .اما نام رسمی و قانونی آن "بورس اوراق بهادار" می باشدکه منظوراز اوراق بهادار همان برگه هاي سهام شرکتهاست.

به مکانی که در آن عمل داد و ستد انجام می گیرد "تالار معاملات بورس" گفته می شود.بازاربورس چه منافعی براي جامعه دارد ؟ کنترل  نقدینگی درجامعه. بازار بورس یک فرصت سرمایه گذاري مطلوب براي سرمایه گذاران با سرمایه هاياندك ایجاد می کند و زمینه توزیع عادلانه ثروت را مهیا می کند.

مزیت هاي کلان بازار بورس براي جامعه  :

رشد تولید نا خالص ملی و مهار تورم استفاده از پس اندازهاي خرد وکوچک مردم هدایت سرمایه هاي سرگردان کمک به رشد صنعتی شدن کشور وظیفه کارگزاري ها چیست؟ از دیگرسوالات و پرسشهایی که مردم معمولی جامعه از فعالان بازارمی پرسند این است که چرا باید به کارگزاریها مراجعه کنیم؟ آیا میتوانیم خودمان مستقیما به تالاربورس برویم و سهام خریداري کنیم؟

کارگزاري ها وکیل و نماینده تام الاختیار براي خرید و فروش سهام هستند و بدون واسطه آنها هیچ کس  نمی تواند در تالار بورس خرید و فروش کند. حضورمردم در تالار بورس الزامی نیست بلکه آنها جهت مشاهده تابلوي قیمت هاي تالار بورس و مشورت کردن با سایر سهامداران و دلگرمی دادن به یکدیگر در هنگام افت قیمت ها در تالار معاملات بورس حضورمی یابند.

اما حضوردر دفتر کارگزاري الزامی است و باید شخصا با به همراه داشتن شناسنامه و یک برگه فتوکپی شناسنامه و کارت ملی جهت خرید سهام شرکت دلخواه خود به کارگزاري مورد  نظرمراجعه نموده و فرم مخصوص دستورخرید سهام را تکمیل نمود تا کد عملیاتی صادر شود و درمراجعات بعدي با ارایه کد کارهایمان سریع ترانجام شود. (البته امروزه از طریق اینترنت هم می توان این کار  را انجام داد)

سهم چیست؟

هر شرکت سهامی به قسمت هایی مساوي تقسیم می شود که به هر یک از این قسمت ها یک سهم گفته  ی شود و معمولا قیمت اسمی سهم در ایران 1000 ریال است. اگربخواهیم سهام را براساس حقوق دارنده سهم طبقه بندي کنیم دو نوع سهم داریم:

سهام عادي سهام ممتاز سهامداران عادي که در واقع مالکان اصلی شرکت هستند داراي حقوق و مزایایی می باشند که عبارتند از: (EPS) حق دریافت سود سهام حق راي دادن درمجامع عمومی عادي و فوق العاده حق تقدم درخرید سهام جد ید حق باقیمانده دارایی پس ازانحلال شرکت حق اطلاع ازفعالیت هاي شرکت دارندگان سهام ممتازعلاوه برمزایاي فوق الذکر در هنگام انحلال شرکت نسبت به دارندگان سهام عادي در دریافت ارزش اسمی سهام خود اولویت دارند.

چه سهمی بخریم؟

باید سهام مورد نظر را پس از مشورت با افراد مورد اعتماد و با مطالعه و تحلیل انتخاب کرد. سرمایه گذاران در بازار سهام علاقمندند به یکی از سه شکل زیر سرمایه گذاري کنند:سرمایه گذاري کوتاه مدت یعنی سهام خاصی را می  خرند و پس از 3 الی 4 ماه می فروشند . سرمایه گذاري میان مدت که سهام خود را به مدت یکسال نگه می دارند و بعد تصمیم می گیرند که کدام را بفروشند و کدام را نگه دارند .

سرمایه گذاران بلند مدت که بیش ازیکسال سهام خود را نگه می دارند . البته گروهی هم هستند که هرهفته سهام قبلی را می فروشند وسهام جدیدي می خرند که اصطلاحا به نوسان گیر مشهورند. بازار سرمایه یکی از ارکان مهم اقتصاد در جامعه است که از آن به عنوان دماسنج اقتصاد یاد می شود. شما تا به حال تا چه حد با این بازار آشنایی داشتید؟ آیا در این بازار سرمایه گذاري کرده اید؟

ما براي اینکه شما را بیشتر با این بازار آشنا کنیم شماري از اصطلاحات رایج و واژه هاي مصطلح در بورس را براي شما گردآوري کرده ایم:

سهم

نشان دهنده مالکیت یک فرد (حقیقی یا حقوقی) در یک شرکت می باشد.

بازار اولیه

دارایی هایی که براي اولین بار توسط شرکت ها یا دولت عرضه می شوند در این بازار پذیره نویسی میشوند. در واقع پذیره نویسی سهام و افزایش سرمایه توسط شرکت ها فعالیت در بازار اولیه است.

بازار ثانویه

دارایی هایی که ابتدا در بازار اولیه مورد معامله قرار گرفته است در بازار ثانویه مورد معامله مجدد قرار می گیرد که این فعالیت عمدتاً در بورس اوراق بهادار صورت می گیرد. نکته : توجه کنید که بازار بورس بازار ثانویه است ، یعنی در بورس اوراق بهادار شرکتی تاسیس نمی شود و فقط سهام شرکت هاي پذیرفته شده ( که قبلاً تاسیس شده اند ) مورد معامله قرار می گیرند. به همین دلیل بازار بورس، بازار ثانویه است.

شرکت سهامی خاص

شرکتی است که سهام آن در اختیار عده محدودي است.

شرکت سهامی عام

شرکتی است که خرید سهام آن براي عموم آزاد است. شرکت هاي حاضر در بورس باید حتماً سهامی عام باشند.

قیمت اسمی

قیمت اولیه سهم در بازار اولیه است که در حال حاضر در بورس تهران قیمت اسمی سهام 100 تومان می باشد. این قیمت فقط قیمت اسمی سهم می باشد، یعنی شرکت در روز نخست قیمت هر سهم خود را 100 تومان تعیین کرده است و سهامداران این مبلغ را براي خرید هر سهم شرکت پرداخته اند .

سرمایه گذاري

سرمایه گذاري یعنی صرف نظر کردن از مصرف در زمان حال به امید مصرف بیشتر در آینده. سرمایه گذاري در بورس اوراق بهادار به معناي خرید سهام معمولاً با دو دیدگاه انجام می شود. بهره بردن از افزایش قیمت آن و یا سرمایه گذاري براي بهره بردن از سود سالیانه سهم

دیدگاه هاي سرمایه گذاري

بر این اساس دیدگاه هاي سرمایه گذاري به 3 دسته تقسیم می شوند: کوتاه مدت، میان مدت، بلند مدت معمولاً به سرمایه گذاري با دید 3 تا 4 ماه کوتاه مدت گفته می شود و به سرمایه گذاري با دید 3 ماهه الی یکسال میان مدت و به سرمایه گذاري با دید بیش از یکسال معمولاً بلند مدت گفته می شود.

پرتفوي

عبارتست از سبد سهامی که براي کاهش ریسک سرمایه گذاري تهیه می شود.

کارگزار

بنگاه هاي معاملاتی هستند که خرید و فروش سهام توسط آنها صورت می گیرد. در این معاملات ، کارگزار وکیل تام الاختیار فروشنده و خریدار هستند.

سال مالی

عبارتست از یک سال که ابتداي آن شروع فعالیت مالی و انتهاي آن پایان فعالیت مالی است. در پایان هر دوره مالی هیات مدیره موظف به ارائه گزارش عملکرد خود در دوره گذشته و طرح هاي آتی خود می باشند. سهامداران براي محاسبه سود و زیان یک شرکت دوره خاص را انتخاب می کنند که در پایان آن دوره هیات مدیره موظف به گزارش دادن عملکرد خود در آن دوره و طرح هاي خود در دوره آتی می باشد. این دوره هر زمانی بر اساس موافقت اکثر سهامداران می تواند باشد،

ولی آنچه در کشور ما و در بورس ما مرسوم است یک سال کامل  است که به آن سال مالی گفته می شود. در برخی از شرکت ها در سایر بورس هاي جهان دیده شده است که از فصل مالی و یا شش ماه مالی نیز استفاده شده است .ایام مالی طولانی تر باعث تعدیلات بیشتر در سود هاي اعلامی در  ابتداي دوره توسط شرکت ها می شود. و هیچ تاثیر خاصی ( در بازار کارا ) بر روند قیمت شرکت ندارد .

شاخص ها

اعدادي که وضعیت بازار را طی دوره هاي قبل و جاري نشان می دهد . براي سرمایه گذاري در هر بورسی باید قبل از ورود وضعیت آن بررسی شود و روند سوددهی آن در سال هاي قبل بررسی شود براي این بررسی شاخص هاي مختلفی وجود دارد که به هر کدام جداگانه می پردازیم.

شاخص کل

عددي است که نشان دهنده بازدهی بازار است و تغییر آن به منفی یا مثبت نشان دهنده تغییر مثبت یا منفی کل بازار است . براي محاسبه بازدهی بازار مثلاً طی ماه گذشته می توان درصد رشد شاخص را از ابتدا تا انتهاي ماه در نظر گرفت .

شاخص مالی

عبارت است از روند بازدهی شرکت هاي سرمایه گذاري

شاخص صنعتی

عبارت است از بازدهی شرکت هاي غیر سرمایه گذاري یعنی شاخص کل منهاي شاخص مالی

شاخص 50 شرکت فعال تر

بورس هر چند وقت یکبار ( معمولاً بصورت فصلی) بر اساس وضعیت معامله شرکت ها و نقدشوندگی آنها 50شرکت فعالتر یا برتر را اعلام می کند این شاخص روند رشد آنها را بازگو می کند .

شاخص بازده نقدي

عبارت است از بازدهی شرکت ها به جهت بازده سود خالص

شاخص بازده نقدي و قیمت

عبارت است از بازدهی شرکت ها به جهت بازده سود خالص و قیمت

(EPS) سود پیش بینی شده

عبارت است از سود عایدي شرکت به ازاي هر سهم که توسط شرکت پیش بینی می گردد. سود پیش بینی شده در قیمت هر سهم تاثیر مستقیم دارد.

تعدیل سود

تعدیل منفی نامیده می شود. EPS تعدیل مثبت و کاهش EPS طی دوره را تعدیل گویند.رشد EPS تغییرات

توقف نماد

انجام هرگونه تغییر در اساسنامه شرکت همانند محل شرکت ، آدرس شرکت ، میزان سرمایه و سایر موارد مشابه تنها در صورتی ممکن است که نماد معاملاتی شرکت بسته شود. یعنی معامله بر روي سهام شرکت طی مدت فوق الذکر  صورت نمی گیرد و بعد از انجام امور یاد شده،سهام با قیمتی جدید وارد تابلو خواهد هم از جمله مواردي است که بسته شدن نماد را در پی دارد. ضمناً در روز اول باز شدن EPS شد.تعدیل نماد، سهام از قانون حجم مبنا  پیروي نمی کند و سقف و کف قیمتی نخواهد داشت.

مجمع سالیانه

گردهمایی مدیران و سهامداران شرکت ها که براي ارائه وضعیت شرکت و تعیین سود حداکثر 4 ماه پس از پایان سال مالی شرکت تشکیل می گردد.در این مجمع ، معمولاً مدیرعامل شرکت به نمایندگی از هیاتمدیره گزارش خود را به سهامداران ارائه می کند و سهامداران در مورد نحوه تقسیم سود و میزان آن نظراتخود را بیان می کنند.

(DPS) سود تقسیمی

بخشی DPS عبارتست از سود پس از کسر مالیات به ازاء هر سهم که توسط شرکت پرداخت می شود .چون می باشد. البته EPS می باشد که سهامداران در مورد تقسیم آن نظر می دهند معمولاً کمتر از EPS از EPS بیشتر از DPS برابر می باشد. در بعضی موارد خاص نیز DPS و EPS چنانچه تمام سود تقسیم شود است که این مبلغ اضافی معمولاً از محل سود انباشته سال هاي قبل تامین می شود.

البته این وضعیت اکثراً نشان دهنده بی برنامه بودن شرکت می باشد چون سود انباشته همان سود سال هاي گذشته است که توزیع نشده است و معمولاً جهت انجام برنامه اي خاص در شرکت باقی مانده است و توزیع آن در سال هاي بعد نشانه خوبی نیست .اندوختهباشد،میزان اختلاف به حساب اندوخته منظور می شود.این اندوخته می تواند EPS کمتر از DPS چنانچهاندوخته قانونی یا اندوخته عادي باشد.

اندوخته قانونی

سهمی از سود که طبق قانون باید در شرکت باقی بماند. طبق قانون شرکت ها موظفند هر دوره 10 درصد از سود خود را اندوخته کنند تا زمانی که جمع مبالغ اندوخته به 5 درصد سرمایه برسد که پس از آن نیازي بهانباشت سود  نیست. شرکت ها می توانند در افزایش سرمایه از اندوخته قانونی استفاده کنند. چون شرکت هاي پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار غالباً در حال توسعه می باشند و پیوسته افزایش سرمایهمی دهند در اغلب موارد اندوخته قانونی به حداکثر خود نمی رسد.

افزایش سرمایه

تجهیز منابع مالی از طریق آورده سهامداران یا سود انباشته و منابع اندوخته شده شرکت افزایش سرمایه نام دارد.

افزایش سرمایه از محل اندوخته

افزایش سرمایه از محل اندوخته هاي شرکت و بدون پرداخت پول می باشد. هیات مدیره می تواند قسمتی از سود را اندوخته کند و سپس افزایش سرمایه از محل اندوخته را انجام دهد. در این روش چون سهامدار پولی پرداخت نمی کند به آن افزایش سرمایه بصورت جایزه می گویند.

افزایش سرمایه از محل آورده

افزایش سرمایه اي است که از محل دریافت قیمت اسمی سهام به ازاي هر سهم از سهامدار صورت می گیرد.

حق تقدم

فرمی است که بعد از اعمال افزایش سرمایه براي سهامداران قبلی ارسال می گردد تا در خصوص حق تقدم سهام خود تصمیم گیري نمایند. در این حالت سهامدار مختار است تا قیمت حق تقدم را پرداخت نماید( 100تومان به ازاي هر سهم جدید) تا صاحب سهام موردنظر گردد. همچنین دارنده حق تقدم می تواند حق تقدم خود را در بازار بفروشد و چنانچه هیچ کاري در مورد حق تقدم خود انجام ندهد شرکت اقدام به فروش حق تقدم در بازار نموده و مبلغ آن را به حساب فرد واریز می کند.

قیمت حق تقدم معمولاً بیش از 100 تومان کمتر از قیمت سهم در بازار می باشد. علت آن هم این است کهدارنده حق تقدم باید 100 تومان به ازاي هر سهم پرداخت کند تا برگه سهم جدید براي او منتشر شودبعلاوه پس از واریز مبلغ حق تقدم از سوي سهامدار جدید باید حدود 1 الی 5 ماه صبر کند تا برگه سهامجدید براي او صادر شود و امکان فروش حق تقدم قبل از تبدیل به برگه سهم وجود ندارد(ریسک نقدینگی)بنابراین قیمت حق تقدم کمی بیشتر از 100 تومان کمتر از قیمت سهم است .

براي روشن شدن موضوع یک مثال می زنیم

فرض کنید شرکتی که قیمت سهام آن در بازار 300 تومان است اقدام به افزایش سرمایه از محل آورده نقدي می نماید.چنانچه شما سهامدار این شرکت باشید برگه حق تقدم براي شما صادر می شود و شما می توانید به ازاي هر سهم  جدید که به شما تعلق می گیرد 100 تومان پرداخت کنید و در افزایش سرمایهشرکت کنید. ولی اگر تمایلی به شرکت در افزایش سرمایه نداشته باشید می توانید حق تقدم خود را در بورس بفروشید مثلاً به قیمت 270 تومان که از این  مبلغ 100 تومان به شرکت منتقل می شود و مابقی پس از کسر هزینه هاي قانونی به شما تعلق دارد .

چنانچه به هر دلیل اطلاعی از افزایش سرمایه شرکت نداشته باشید یا اقدامی نکنید شرکت از سوي شما اقدام به فروش حق تقدم می  کند و پس از کسر 100 تومان به ازاي هر سهم جدید مابقی را به حساب شما واریز می کند. حال چنانچه شما تاکنون سهامدار این شرکت نبوده اید و مایل به خرید حق تقدم این شرکت می باشید، می توانید با خرید حق تقدم این سهم  به قیمت 270 تومان سهامدار این شرکت شوید (البته باید مدتی صبر کنید تا حق تقدم شما به برگه سهم تبدیل شود). از 270 تومان پرداخت شده توسط شما مبلغ 100 تومان در اختیار شرکت قرار می گیرد تا در افزایش سرمایه مصرف شود و مابقی آن پس از کسر هزینه هاي قانونی در اختیار سهامدار قبلی شرکت که از حق تقدم خود استفاده نکرده است قرار می گیرد.

افزایش سرمایه از محل صرف سهام

افزایش سرمایه اي است که از محل دریافت قیمت بازار سهم به طریق پذیره نویسی از سهامدار جدید صورتمی گیرد. منافع سهامدار قدیمی از مابه التفاوت قیمت اسمی و قیمت بازار تامین می شود.

قیمت نهایی

قیمت نهایی سهم که در پایان روز محاسبه می شود میانگینی از قیمت هاي مورد معامله شده آن روز براساس حجم مبنا می باشد.

حد نوسان قیمت سهم و حق تقدم

بر اساس قوانین بورس اوراق بهادار، حداکثر نوسان قیمت یک سهم از مثبت 4درصد تا منفی 4درصد طی یک روز می تواند باشد و بر همین اساس حداکثر نوسان قیمت حق تقدم یک سهم از مثبت 8 درصد تامنفی 8 درصد می تواند باشد.البته در روز باز شدن سهم یا حق تقدم، حد نوسان وجود ندارد.

حجم مبنا

حداقل تعداد سهامی است که باید مورد معامله قرار گیرد تا سهم در پایان روز در قیمتی به ثبت برسد. حجم مبنا براي کنترل رشد بی رویه قیمت سهام در سال 1382 تصویب شد. بر این اساس و در ابتداي این قانون اساس بر این  بود که 15 درصد از کل سهام یک شرکت طی یکسال مورد معامله قرار گیرد (شش ده هزارم) و روزهاي کاري سال 250 روز فرض شده بود که بر آن اساس حجم مبناي روزانه یک سهم 0006 کل سهام شرکت می شد .

اما  در سال 1383 نحوه محاسبه تغییر کرد و از 15 درصد به 20 درصد افزایش کل سهام افزایش یافت و حجم مبنا به 0008 (هشت ده هزارم)بعنوان مثال چنانچه تعداد سهام شرکتی 200 میلیون باشد حجم مبناي آن 160  هزار سهم خواهد بود. حال اگر حداقل 160 هزار سهم شرکت معامله شود،قیمت پایانی سهم برابر با میانگین موزون قیمت هاي معاملات خواهد بود و اگر کمتر از 160 هزار سهم معامله شود قیمت پایانی با استفاده از نسبت حجم  مبنا پوشش داده شده محاسبه می شود. مثلاً اگر میانگین موزون قیمت سهام نسبت به روز قبل 40 تومان افزایش یافته است و میزان سهام معامله شده 80 هزار سهم است ،قیمت پایانی(بسته شدن)سهم 20 تومان افزایش خواهد یافت.

عرضه و تقاضا

به درخواست هایی که براي خرید وارد سامانه بورس می شوند تقاضا و به درخواست هایی که براي فروش وارد می شوند عرضه گفته می شود. عرضه و تقاضاي یک سهم تعیین کننده قیمت آن است.

P/E نسبت

ضریب تبدیل عایدات آتی و نمایانگر اقبال بازار نسبت به سهم موردنظر می باشد .همچنین نشان دهنده سال هاي باقیمانده تا بازگشت اصل سرمایه نیز می باشد .این نسبت در فضاي بازار وجود دارد و درجه مطلوبیت حاصل قیمت سهم به سود آتی آن می باشد. . P/E سهم را بیان می کند

شرکت هاي سرمایه گذاري

شرکت هایی هستند که در سایر شرکت هاي بورسی و یا شرکت هاي غیر بورسی سرمایه گذاري کرده و از محل درآمد سرمایه گذاري هاي خود به سهامدارانشان سود پرداخت می کنند. چنانچه فردي قصد سرمایه گذاري حرفه اي در  بورس را نداشته باشد چندان مقرون به صرفه نیست که تمام شرکت هاي حاضر در بورس یا صنایع مختلف را بررسی کند. در این حالت خرید سهام شرکت هاي سرمایه گذاري توصیه می شود.

مزیت دیگر خرید سهام شرکت  هاي  سرمايه گذاري تشکیل سبد سهام است که ریسک سرمایه گذاري را کاهش می دهد.البته طبیعی است که بازده این سهام نیز کمتر است. یک شرکت سرمایه گذاري براساس پرتفوي خود ارزیابی می شود. پرتفوي شرکت هاي  سرمایه گذاري در ایران معمولاً از دو قسمت بورسی و غیربورسی تشکیل شده است.

ارزش پرتفوي بورسی یک شرکت سرمایه گذاري

عبارتست از ارزش روز و بازاري سهام شرکت هاي بورسی تحت تملک یک شرکت سرمایه گذاري .برايمحاسبه ارزش پرتفوي بورسی یک شرکت تعداد سهام تحت تملک در قیمت بازار سهم ضرب می شود.در صورتیکه ارزش پرتفوي بورسی بیشتر از ارزش روز بازار سهام موردنظر باشد نشان دهنده قابلیت رشد قیمتسهام شرکت سرمایه گذاري طی روزهاي آتی خواهد بود.

ارزش پرتفوي غیر بورسی یک شرکت سرمایه گذاري یک شرکت سرمایه گذاري ممکن است در زمینه اي غیر از سهام شرکت هاي بورسی فعالیت کند. در این حالت ارزش آن فعالیت ها و یا سهام آن شرکت هایی که خارج از بورس می باشند را پرتفوي غیربورسی می نامند . رویکرد محافظه کارانه در ارزش گذاري فعالیت هاي غیر بورسی استفاده از بهاي تمام شده سرمایه گذاريمی باشد. اما با توجه به وجود تورم بالا در ایران ، پس از گذشت چند سال بهاي تمام شده از ارزش واقعی سرمایه گذاري فاصله زیادي می گیرد . می باشد.

یعنی براي محاسبه ارزش یک سرمایه گذاري غیربورسی،سود P/E رویکرد دیگر استفاده از نسبت شرکت هاي مشابه که در بورس فعالیت می کنند ضرب  کرد تا ارزش یک سرمایه گذاري P/E آن را در نسبت غیر بورسی بدست آید . در نهایت مجموع ارزش سرمایه گذاري هاي غیربورسی از جمع ارزش هر یک از سرمایه گذاري ها بدست می آید. شرکت هاي سرمایه گذاري معمولاً  پرتفوي بورسی و غیربورسی خود را به صورت دوره اي از طریق ارائه اطلاعیه به بورس اعلام می کنند.

شرکت هاي سرمایه پذیر

شرکت هایی که بتوان سهام آنها را خریداري کرد شرکت هاي سرمایه پذیر نام دارند. بر طبق این تعریف کلیه شرکت هایی که در بورس سهام قابل معامله دارند شرکت هاي سرمایه پذیر می باشند.

سهام مدیریتی

معمولاً اشخاص حقیقی یا حقوقی مالک 16 تا 51 درصد سهام داراي سهام مدیریتی می باشند. شرکت هاي هلدینگ شرکت هایی که در چند شرکت که در یک زمینه مشترك فعال هستند سرمایه گذاري می کنند .بطور کلی هر شرکتی  که سهام مدیریتی یک یا چند شرکت دیگر را در اختیار داشته باشد هلدینگ است. به عنوان مثال شرکت سیمان فارس و خوزستان هلدینگ صنعت سیمان است.

معاملات چرخشی

معاملاتی هستند که خریدار و فروشنده داراي یک هویت حقوقی هستند.اینگونه معاملات به جهت بازارسازي اتفاق می افتد و در گزارش شفافیت توسط بورس اعلام می گردد.

سهامدار عمده

طبق قانون به شخص حقیقی یا حقوقی که بیش از 5 درصد سهام یک واحد تجاري را دارا باشد سهامدار عمده می گویند. در ادبیات بورس هنگامی که صحبت از سهامدار عمده است منظور شخص حقیقی یا حقوقی است که مالک بیشترین درصد از سهام یک شرکت می باشداماهنگامی که صحبت از سهامداران عمده است، منظور کلیه اشخاصی است که  مالک بیش از 5 درصد سهام آن واحد می باشند.

سهامدار جزء

طبق قانون به شخص حقیقی یا حقوقی که مالک کمتر از 5 درصد سهام یک شرکت باشد سهامدار جزء گفته می شود.

هیات مدیره

مجموعه اي بین 5 تا 9 نفر که به پیشنهاد سهامداران عمده یک شرکت براي اداره آن معرفی می شوند.

مدیر عامل

خصی که بالاترین سمت را در یک شرکت دارد و می تواند یکی از اعضاي هیات مدیره باشد. مدیر عامل مجري تصمیمات هیات مدیره است و معمولاً از سوي سهامدار عمده شرکت پیشنهاد می شود. اطلاعات میان دوره ايشامل  اطلاعات تولید و فروش و مسائل مالی شرکت است که در دوره ها و فصول مختلف توسط شرکت ها ارائه می شود.

اوراق قرضه

اوراق قرضه اسنادي است که به موجب آن شرکت انتشار دهنده تعهد می کند مبالغ معینی (بهره سالانه) را در زمانهایی خاص به دارنده آن پرداخت کند و در موعد مقرر (سررسید) اصل مبلغ را باز پرداخت کند.

ویژگی هاي اوراق قرضه :

-1 سند بستانکاري : دارنده اوراق به عنوان بستانکار حق دریافت اصل و بهره آن را دارد ولی هیچ مالکیتی در شرکت ندارد. -2 تاریخ سر رسید معین . -3 ارزش اسمی . -4 اولویت : اگر شرکت منتشر کننده اوراق قرضه ورشکست شود و دارندگان اوراق قرضه در رابطه با دریافتاصل و فرع خود بر صاحبان سهام عادي حق تقدم دارند. -5 وثیقه : معمولاً انتشار اوراق قرضه با وثیقه همراه است. (مثلاً زمین و ساختمان شرکت وثیقه اوراق باشد) -6 حق راي : دارندگان اوراق قرضه در تصمیم گیریهایی شرکت حق راي ندارند مگر در صورت عدم رعایتشرایط قرار داد قرضه که می توانند بر فعالیت هاي شرکت اعمال قدرت نمایند.

-7 امین دارندگان اوراق قرضه: شخص سوم طرف قرار داد است که به نمایندگی از طرف دارندگان اوراق قرضه بر اجراي تعهدات شرکت نظارت می کند. -8 نرخ بهره: در گذشته اوراق داراي بهره ثابت بوده ولی اکثر اوراق جدید داراي نرخ بهره شناور (متغیر با توجه به نرخ بهره سایر اوراق رایج در بازار) هستند.

نقش امین وظایف بانک یا سازمان امین عبارتست از:

الف- امضاي تمام اوراق قرضه. ب- گرفتن اصل و فرع وجوه و پرداخت آن به دارنده اوراق ج- دارایی هایی که در گروه اوراق قرضه است در رهن امین قرار می گیرد. د- مطلع نموددن دارندگان اوراق در صورت نقض مفاد قرار داد. واحد اندازه گیري قیمت و بهره اوراق قرضه: قیمت اوراق قرضه بر مبناي درصد ارزش اسمی آنها بیان می شود. و براي بیان تغییرات قیمت آن از سیستم واحد و یک صدم واحد استفاده می شود.

براي بیان نرخ بهره اوراق از سیستم اعشاري استفاده می شود. اوراق قرضه با نام و بی نام در اوراق قرضه با نام، اسم و آدرس صاحب ورقه در دفاتر شرکت انتشار دهنده ثبت می شود و نقل و انتقال آن در صورتی مسیر است که صاحب آنها اسناد و مدرك انتقال را امضا کند. اوراق قرضه بی نام معمولاً متعلق به دارنده آن است و مالکیت آن در جایی ثبت نمی شود و تغییر مالکیت آن از طریق دست به دست شدن اوراق است.

اوراق قرضه با نرخ بهره صفر

دارندگان این اوراق پولی بعنوان بهره دریافت نمی کنند و به همین دلیل این نوع اوراق به صورت تنزیلی و به قیمتی کمتر از ارزش اسمی فروخته می شود. این اوراق براي سرمایه گذار و انتشار دهنده جالب است زیرا سرمایه گذار  مجبور به سرمایه گذاري مجدد وجه دریافتی خود نیست و شرکت انتشار دهنده نیز تفاوت بین ارزش اسمی و قیمت فروش را به روش خط مستقیم مستهلک می کند و آن را بعنوان هزینه بهره سال (بدون پرداخت بهره) از در آمد مشمول مالیات خود کسر می کند.

درجه بندي ریسک اوراق قرضه

منظور از ریسک اوراق قرضه احتمال عدم توانایی شرکت در پرداخت به موقع بهره یا اصل مبلغ قرضه است. تعیین می شود. این موسسه اوراق را به ده گروه P&S درجه ریسک اوراق قرضه منتشره توسط موسسه است. D و پایین  ترین درجه گروه AAA تقسیم می کند.

بالاترین درجه گروه کمترین ریسک را دارد. نرخ بازده تا سر رسید اوراق قرضه اي که در یک گروه قرار AAA اوراق با درجه یا کمتر است به اوراق قرضه بنجل معرفند. BB می گیرد  تقریباً یکسان است؛ اوراق قرضه که درجه آنها باشد چون می AA یا AAA انتشار اوراق قرضه براي شرکت زمانی مفید است که اوراق آن داراي درجه تواند هزینه بهره خود را به حداقل برساند.

تامین سرمایه از طریق انتشار اوراق بهادار با بازده ثابت

نرخ بازده سرمایه گذاري شرکت باید بیش از نرخ بهره اوراق قرضه باشد تا مقدار سود هر سهم کاهش نیابد. تامین مالی از طریق اوراق قرضه با بازده ثابت باعث افزایش درجه اهرم مالی خواهد شد. اگر نسبت هاي مالی نشان دهند   که ریسک مالی شرکت تغییر زیادي نکرده ارزش بازار سهام افزایش می یابد و در نتیجه ثروت سهامدار زیاد می شود ولی اگر نسبت هاي مالی نشان دهد که تامین مالی از طریق انتشار اوراق قرضه باعث افزایش ریسک مالی شرکت شده ارزش سهام شرکت کاهش می یابد.

قرار داد اوراق قرضه

شرایط مندرج در قرار داد را به چهار دسته تقسیم می کنند: -1 شراي عمومی : شامل ویژگی هاي اصلی اوراق مثل نرخ بهره، تاریخ سر رسید، نحوه پرداخت بهره، نام موسسه امین -2 موارد مربوط به وثیقه : شامل مشخصات دارایی مورد وثیقه و اولویت دارندگان اوراق قرضه. -3 شرایط مربوط به حفظ منافع دارندگان اوراق قرضه : اقداماتی که دارنده و موسسه امین در صورت ورشکستگی جهت دریافت طلب خودانجام می دهند. -4 شرایط باز پرداخت اوراق قرضه : شامل قیمت باز خرید، زودترین و دیرترین زمان باز خرید، ضریبتبدیل به سهام عادي در صورت قابل تبدیل بودن.

مزایاي اوراق قرضه

-1 هزینه خاص سرمایه مربوط به اوراق قرضه از هزینه خاص سرمایه مربوط به سهام ممتاز کمتر است. زیرا الف - هزینه بهره هزینه قابل قبول مالیاتی است. ب - ریسک اوراق قرضه از ریسک سهام ممتاز کمتر است بنابراین نرخ بازده مورد انتظار سرمایه گذار نیز کمتر است.

-2 ارجحیت بروامهاي کوتاه مدت تجدید شدنی. -3 قابلیت باز خرید و انتشار اوراق جدید با نرخ بهره کمتر -4 نداشتن ادعاي مالکیت و حق راي -5 فروش اوراق قرضه نوعی اهرم مالی به وجود می آورد

معایب اوراق قرضه

-1 کاهش سود هر سهم در صورتیکه بازدهی بیشتر از هزینه بهره اوراق قرضه به دست نیاید. -2 احتمال ورشکستگی به علت ناتوانی در پرداخت به موقع تعهدات قرضه. -3 ناتوانی در گرفتن وام هاي دیگر در صورت افزایش ریسک مالی و هزینه سرمایه شرکت. -4 عدم کاربرد تامین مالی از طریق انتشار اوراق قرضه در صورت بالا بودن نرخ بهره. -5 شرایط و قید و بندهاي منفی که در قرار داد اوراق قرضه گنجانده می شود مانع بسیاري فعالیت هاي شرکت است.

بورس کالا

بورس کالا بازاري متشکل و سازمان یافته است که در آن به طور منظم کالا یا کالاهاي معینی با روش هایی مشخص مورد معامله قرار می گیرند . معمولا در این بازار تعداد زیادي از عرضه کنندگان، کالاهاي خود را به خریداران عرضه می نمایند.

هرچند از نظر تئوري طبقه بندي هاي متعددي براي بورس کالا وجود دارد؛ اما با گسترش بازارها، عملا چندین نوع ازنظام هاي اقتصادي بورس کالا در قالب یک تشکل متمرکز قرار گرفته است. به طور معمول بورس هاي کالایی  را در کنار بورس هاي اوراق بهادار تعریف می کنند. رسم است که کالاهاي خام و فرآوري نشده مانند فلزات، پنبه، گندم، برنج و... در بورس کالا داد و ستد می شوند.

درحال حاضر زمینه هاي فعالیت بورس کالاي ایران عبارتند از:

•کانی هاي فلزي (کانی هاي فلزي) •محصولات شیمیایی و پتروشیمی •محصولات کشاورزي (Future) •معاملات آتی

اهداف و مزایاي بورس کالا

بی شک از مهمترین اهداف تاسیس بورس کالا ایجاد بازاري قانونمند، شفاف سازي معاملات و قیمتها ، حذف واسطه گریهاي غیرضروري و مبادله آزاد کالا بین عرضه کنندگان و تقاضا کنندگان است. حضور مستمر نهادهاي  نظارتی ، تولیدکنندگان، مصرف کنندگان و تجار به همراه حضور کارشناسان و ناظران ، بازاري شفاف و عاري از خلل در روند عرضه و تحویل کالا را نوید می دهد. در واقع خریداران و فروشندگان در بورس کالا با خیالی  آسوده ازخرید و فروش خود ، از مزایاي مترتب بر قوانین و مقررات حاکم بر بورسبرخوردار می شوند.

مهمترین اهداف بورس کالا را می توان به شرح زیر خلاصه نمود:

•ایجاد بازاري منسجم ، سازمان یافته و قانونمند براي تسهیل داد و ستد نقدي و آتی کالا ، که در آن قیمت

ها به صورت شفا ف و در اثر تقابل آزاد عرضه و تقاضا کشف می شود. •سامان دهی بازار کالاهاي خاص نظیر محصولات فلزي کشاورزي ، انرژي و پتروشیمی از طریق مکانیزم اجرائی ناظر بر تعهدات و منافع طرفین معامله.

•کشف قیمت کالاها براساس تعامل و تقابل عرضه و تقاضا و نیاز بازار.

•حذف واسطه گري و واسطه هاي غیرضروري در معاملات و خرید و فروش مستقیم بین فروشنده وخریدار.

•کاهش نوسانات مخل بازار و امکان انتقال ریسک.

•کاهش ریسک بین فروشنده و خریدار به دلیل اجراي عملیات از طریق اتاق پایاپاي.

•امکان انجام معاملات نقدي و آتی کالا با استفاده از ابزارهاي مناسب.

•فراهم سازي تسهیلات مالی براي خرید و فروش.

•تحلیل آماري وضعیت بازار و ارائه خدمات مشاوره در پیش بینی نوسانات بازار کالاها به منظور کمک به طرفین معاملات در برنامه ریزي و انجام به موقع تعهداتشان.

•حرکت از یک بازار سنتی به سمت بازار مدرن سرمایه و کالا و تعامل بهتر با بازارهاي بین المللی.

•استفاده از مکانیزم فروش سلف در جهت کسب نقدینگی براي بنگاه هاي تولیدي

•استفاده از مکانیزم معاملات آتی در جهت کاهش ریسک بازار و نیز رونق بخشیدن به بازار کالا و حفظ منافع تولید کنندگان و مصرف کنندگان

به طور کلی ، مراجعه کنندگان به بورس کالا را می توان در دو دسته بندي جداگانه قرار داد:

•دسته اول کسانی هستند که می خواهند از ریسک نوسان کاذب قیمت ها در امان باشند و در واقع بورس هاي کالا، به عنوان خطرپوش شناخته می شوند، مانند تولیدکنندگان کالا، مصرف کنندگان عمده.

•دسته دوم، بر خلاف گروه اول کسانی هستند که از نوسانات قیمت استفاده کرده و سود خود را حداکثر شناخته می شوند. (Speculator) می کنند. در بورس هاي کالا، این گروه با نام سوداگران

تولیدکنندگان و بازرگانان مواد اولیه

همواره یکی از بزرگترین مشکلات تولید کنندگان در ایران مشکل تهیه مواد اولیه به دلیل عدم شفافیت بازار، نامعلوم بودن روند آتی قیمت محصولات و ناکارآمدي نظام تعیین قیمت و توزیع محصولات بوده است. ایجاد بورس کالا ،  آهنگ نوید بخشی براي رفع مهمترین بخش از فرآیند عملیات یک واحد تولیدي است.

تولیدکنندگان می توانند با استفاده از ابزارهاي داد و ستد در بورس ، در برابر نوسانات قیمت ایمن شوند و با خرید و فروش قراردادهاي سلف  و آتی، ریسک قیمت را پوشش دهند. بازرگانان نیز می توانند با همین روش با اطمینان خاطر بیشتري از قیمتهاي آتی براي صادرات و واردات محصولات موردنظرشان تصمیم گیري نمایند.

مصرف کنندگان

صنایعی که مواد عرضه شده در بورس کالا را به عنوان مواد اولیه خود دریافت می نمایند، نقش بسیار مهمی در بازاربرعهده دارند. طبیعتا این صنایع نیز براي برنامه ریزي تولید خود، تمایل دارند از خطرات ناشی از نوسان قیمتها  یمن شوند و با برآوردي مطمئن از قیمت تمام شده، به تولید اقتصادي بپردازند. براي این گروه، بورس کالا مکان مطمئنی براي خرید مواد اولیه، دریافت اطلاعات موثق در مورد روند قیمت ها و درنتیجه تضمین سود شرکت است.

سازمان هاي ناظر ، ارائه کنندگان خدمات جنبی و کارشناسان تحلیل گر بازار:

هر چند این نهادها و افراد به طور مستقیم در مبادلات شرکت نمی کنند، اما وجود آنها در رونق یا امنیت بازار ضروري است. شرکتهاي بیمه، بانکها، انبارها، شرکتهاي حمل و نقل، اتاق پایاپاي وکارشناسان تحلیل گر از جمله ارائه دهندگان این خدمات و تسهیلات هستند.

فارکس (بازار ارز)

که به معنی تبادل ارزهاي خارجی  فارکس اصطلاحی است برگرفته از دو کلمه يForeign Exchangeمی باشد.

که مقداري از این تبادل « تبدیل یک ارز به ارز دیگر است » ساده ترین تعریف براي تبادل ارزهاي خارجی براي خرید و فروش کالا و یا خدمات شرکت ها و یا دولت ها، هزینه هاي سفر و خرید جهانگردان و یا سرمایه گذاري  اشخاص یا بنگاه ها در کشور مورد استفاده ارز می باشد. البته بیشتر تبادل هاي ارزي با هدف کسب سود از تفاضل قیمت خرید و فروش انجام می گیرد.

در بازار تبادل ارز جهان تمامی بانک ها (اعم از تجاري و مرکزي و سرمایه  گذاري) ، مؤسسات مالی بزرگ ، شرکت هاي چند ملیتی ، تاجران ، شرکت هاي بیمه ، شرکت هاي صادرات و واردات، صندوقهاي باز نشستگی، سفته بازها و اشخاص حقیقی در آن ارزهاي مختلفی همچون دلار آمریکا ،  یورو ، پوند ، ین ، فرانک و... را معامله می کنند.

تاریخچه پول و تبدیل پول

پیش از پیدایش پول، عمل مبادله بصورت مبادله مستقیم کالا با کالا و خدمات صورت می پذیرفت. در ایران غلات، در تبت بسته چاي، در ویرجینیا بسته تنباکو، در حبشه بسته فلفل و نمک، در روسیه پوست سمور و در حوالی  مدیترانه گوسفند به عنوان معیارهاي سنجش و واحدهاي ارزش بحساب می آمدند.

اما بدلیل مشکلاتی نظیر پر حجم بودن یا فاسد شدن به تدریج سکه هاي فلزي بعنوان معیار ارزش مورد استفاده قرار گرفت. کم کم نقل و انتقال سکه  هاي فلزي نیز مشکل بنظر می رسید و زمینه براي ایجاد پول کاغذي یا اسکناس فراهم گردید. اولین بانک مدرنی که بطور رسمی به انتشار و رواج اسکناس اقدام نمود بانک انگلستان بود.

از نظر علم اقتصاد براي پول سه کارکرد مشخص وجود دارد:

1 -بعنوان معیار ارزش 2 -بعنوان وسیله مبادله 3 -بعنوان وسیله اي براي ذخیره ارزش از زمانی که اسکناس جاي خود را در اقتصاد باز کرد براي مدت زیادي منتشر کنندگان آن معادل ارزش اسمی آن طلا نگهداري می کردند.

این نظام سه رکن اصلی داشت:

الف) پول رایج کشور نرخ برابري ثابتی به طلا داشت. ب) بانک هاي مرکزي فقط در برابر ورود طلا به کشور و یا خروج آن از کشور مجاز بودند حجم اسکناس منتشره را براساس نرخ برابري ثابتی تغییر دهند. ج) ورود و خروج طلا از کشور آزادانه صورت می گرفت و بر این اساس کلیه ارزهاي جهان نرخ برابري ثابتی بایکدیگر و با طلا داشتند.

جنگ جهانی اول

وقوع جنگ جهانی اول و رکود بزرگ اقتصادي و نیاز کشورها به اسکناس بیشتر براي تامین منابع مالیجنگ باعث فروپاشی این نظام شد. عرضه و رونق پول کاغذي تورم و بی ثباتی سیاسی و اقتصادي را بدنبال داشت. بنابراین نظارت ارزي بین دولت ها را می طلبید. پس از جنگ جهانی دوم دولتها جهت بازسازي اقتصاد کشورشان تصمیم گرفتند تا با ثابت  نگهداشتن قیمت ارزها نسبت به دلار آمریکا با آرامش و آسودگی خیال به تحکیم مبادلات تجاري بین خود بپردازند. اما این مورد نیز تا سال 1971 بیشتر دوام نداشت (بدلیل مواجه شدن آمریکا با کسري موازنه تجاري).

پس از آن،  بنابر شرایط خاص جهان قرار بر این شد که ارزها آزادانه در قبال یکدیگر مبادله شوند و قیمت یک ارز با توجه به عرضه و تقاضاي بازار تعیین شود نه بواسطه سیاست دولت ها. پس از آن، بانک ها که به لحاظ ماهیت بانکی  خود همیشه درگیر جریان ارزهاي خارجی بودند ، به فکر مدیریت منابع ارزي خود افتادند و به همین جهت یک جریان بین بانکی را بوجود آوردند تا بوسیله آن بتوانند ارزهایی که فکر می کردند در آینده ارزش بیشتري  خواهند داشت را تهیه و آنهایی را که فکر می کردند ارزش خود را از دست خواهند داد بواسطه این جریان بفروشند. لذا بخاطر اینکه هر بانکی استراتژي خاص خود را دنبال می کرد،

جریانی بنام تبادل ارزهاي خارجی ایجاد گردید.کشورها می توانند به طرق مختلف زیر نرخ تبادل ارز خود را مشخص کنند:

1) سیستم نرخ تبادل شناور که در آن ارز، جایگاه خود را در بازار بواسطه توازن یا عدم توازن نیروهاي عرضه و تقاضا می یابد. 2) یک سیستم ثابت نرخ تبادلات که در آن ارزش ارز توسط دولت یا بانک مرکزي مشخص می شود. 3) سیستمی که ترکیبی از نرخ شناور و نرخ ثابت دولتی است و احتمال دخالت دولت بهدف کنترل نرخ آن ارز نیز به کرات وجود دارد.

نظام شناور ارز

قابل ذکر است در نظام شناور ارز ، عرضه و تقاضا ارز تعیین کننده قیمت آن ارز می باشد. بنابراین افزایش عرضه یا کاهش تقاضا یک ارز در بازار موجب کاهش قیمت و افزایش تقاضا یا کاهش عرضه موجب افزایش قیمت ارز  مورد معامله می شود. بانک هایی که قصد آنرا داشته تا براي خدمات دهی به مشتریان حداکثر بهره وري را از شناور بودن نرخ ارزها بدست آورند فعالانه به تجارت با یکدیگر پرداخته و در نتیجه این تحولات یک بازار بین بانکی  بسیار بزرگ ایجاد شد طبیعتاً بازاري که ارزش معاملات روزانه اش به بیش از 5.3 تریلیون دلار آمریکا می رسد هر نوع سرمایه گذاري در هر بازار دیگري را کوچک جلوه می دهد.

کاهش ارزش پول

وقتی ارزش پول یک کشور در حد متعارفی  کاهش پیدا کند صادرات آن افزایش و واردات آن کاهش می یابد. از این طریق کسري موازنه تجاري از بین می رود و به تبع این امر اقتصاد قوي می شود، نرخ بیکاري کاهش یافته و نرخ رشد اقتصادي و فعالیت اقتصادي بالا می  رود و از آنجایی که اقتصادهاي ملل مختلف در جهت هاي مختلفی حرکت می کردند، طبیعتاً برخی تعدیلات لازم بود بنابراین محدودیتهاي ورود و خروج  سرمایه توسط بیشتر کشورها حذف شدند و شرکت کنندگان اصلی بازار ارز  براي تعدیل کردن نرخ ارز براساس ارزشهاي مورد انتظارشان آزاد گذاشته شدند.

بطور کلی بازار تبادلات ارزي با مفهوم امروز آن از سال 1971 ایجاد گردید. البته در آن زمان معاملات از طریق تلفن یا دورنگار بصورت محدود  انجام می گرفت و تنها در اختیار بانک هاي بزرگ و افراد بسیار ثروتمند بود. اما با پیشرفت وسایل ارتباطی حدوداً از سال 1998 امکان معامله از طریق شبکه اینترنت نیز فراهم گردیده است. البته مزایاي فراوان و جذابیت این  بازار سبب شده تا در طی مدتی کوتاه این بازار به بزرگترین بازار مالی دنیا تبدیل گردیده و هر روز نیز به تعداد معامله کنندگان آن افزوده شود.

شاخصهاي اقتصادي

شرکتها براي کسب اطلاعات مربوط به اقتصاد کشورهاي مختلف از شاخص هاي اقتصادي آن کشور استفاده می کنند. میزان شاخص هاي اقتصادي کشورهاي مختلف را سازمان هایی مانند اتاق بازرگانی، سازمان ملل،بانک جهانی، صندوق بین المللی پول و سازمان توسعه اقتصادي ارائه می دهند.

مهمترین این شاخص هاعبارتند از:

تولید ناخالص ملی توزیع درآمد نرخ ارز نرخ تورم نرخ بهره بانک ها حجم سرمایه گذاري خارجی و داخلی مصرف سرانه

مکان بازار تبادل ارز

تبادلات این بازار برخلاف بازارهاي مالی سنتی که در مکان فیزیکی خاص و قوانین سازمان یافته بخصوص انجام می شوند، در محل مشخصی متمرکز نیست و در حقیقت معاملات بین طرفهاي معامله از طریقOTC اینترنت، تلفن  و یا شبکه ارتباط بین بانکی صورت می پذیرد. بازار تبادلات ارزي نوعی بازار اصطلاحاً می باشد. این نوع از بازارها مکانی مرکزي و مدیریت سازمان یافته اي ندارند از (Over The Counter) اینرو، بازار فرا بورسی نیز  خوانده می شوند (خارج از بورس فروخته شده، بازاري که مکان فیزیکی ندارد)

ویژگی ها بازار تبادل ارز

امکان معامله در تمام طول 24 ساعت شبانه روز امکان معامله در هر دو جهت بازار (امکان سود در افزایش یا کاهش قیمت) به منظور افزایش قدرت خرید . (Leverage) استفاده از اعتبار اهرمی امکان تعیین حد سود و ضرر و انجام معاملات سفارشی در غیاب شما . هزینه بسیار ناچیز براي انجام معاملات .

نقد شوندگی بسیار بالا(هر لحظه که تصمیم بگیرید می توانید بخرید یا بفروشید) حداکثر شفافیت و کارایی دسترسی آسان و سریع فرصتهاي بیشمار معاملاتی انعطاف پذیري بالا (از نظر زمان حضور در بازار، بکارگیري استراتژي معاملاتی متنوع، تعداد و حجم معاملات و ...)

عدم نیاز به پرداخت مالیات، عوارض و یا حتی بهره بابت اعتباراتی که به سرمایه شما داده می شود . بدون محدودیت جنسی یا فیزیک بدنی و با شرایط سنی هجده سال به بالا و با حداقل سرمایه . حداقل درگیري در پیچیدگی هاي قوانین دولتی . کمیسیون معاملاتی صفر . امکان معامله از هر نقطه دنیا . امنیت و ضمانت . امکان استفاده رایگان از حساب آزمایشی.

زمان بازار تبادل ارز

بازار بین المللی ارز هر دوشنبه با باز شدن شرقی ترین بانک هاي دنیا آغاز به کار می کند. این بانک ها شروع به معامله ارز و در نتیجه آن استخراج نرخ برابري ارزها نموده و معامله گران در دیگر نقاط جهان نیز در صورت صمیم به معامله در آن هنگام (که طبیعتاً در آن هنگام خارج از ساعت کاري می باشند) بایستی معاملات خود را براساس این نرخها انجام دهند در ادامه بانک ها و دیگر موسسات مالی کشورهاي آسیایی این پروسه را ادامه داده تا  این چرخه به بانک هاي اروپا و ایالات متحده امریکا برسد. البته در هنگام بازگشایی بازار ایالات متحده امریکا، بازارهاي آسیایی روز کاري خود را به پایان رسانیده اند.

این چرخه زمانی، پنج روز هفته بدون یک ثانیه توقف تا  جمعه شب ادامه دارد. بعبارتی دیگر بزرگترین بازار معاملاتی دنیا، بیست و چهار ساعته با دسترسی بسیار آسان و انجام معاملات بصورت ساده و سریع در اختیار شما قرار گرفته است. بازار تبادلات ارز خارجی همگام با اینترنت  مرز کشورها را پشت سر گذاشته و بسیاري از سرمایه گذاران و علاقه مندان از تمامی کشورها را نیز با خود همراه نموده است. به تعبیري دیگر این بازار بمانند خورشید به دور زمین می چرخد.

شروع و پایان بازار

هر روز کاري، ابتدا در  شرقی ترین بازارها (مهمترین مراکز اقیانوسیه و آسیا بترتیب زمان بازگشایی :ولینگتون، سیدنی، توکیو، هنگ کنگ و سنگاپور می باشند) آغاز شده و با گذشت چند ساعت و در حالی که برخی بازارهاي مالی آسیا هنوز در حال  فعالیت می باشند، فعالیت بانک ها و مراکز مالی در خاورمیانه آغاز شده و در ساعات پایانی بازار توکیو، برخی از بازارهاي اروپاي شرقی و سپس دیگر مناطق اروپا آغاز به کار می کنند. بهمین ترتیب در میانه ساعات کاري اروپا، تجارت در نیویورك و دیگر مراکز مالی مهم در امریکا آغاز می شود.

سرانجام این چرخه با پایان یافتن ساعت کاري ایالات متحده آمریکا کامل گردیده و مجدداً منطقه آسیا روز دیگر و نیز بدنبال آن فعالیت خود را آغاز می نماید و این پروسه همه روزه (بجز تعطیلات آخر هفته یعنی شنبه و یکشنبه) تکرار می گردد. این بازار در ساعت 1:30 بامداد دوشنبه به وقت تهران در نیوزلند آغاز و در ساعت 1:30 بامداد روز شنبه به وقت تهران در غرب  امریکا بسته می شود. البته ساعات ذکر شده می تواند بسته به قوانین کارگزاري هاي مختلف اندکی تغییر داشته باشد همچنین ساعات کاري پلت فرم هاي معاملاتی نیز کاملاً تابع تغییرات تابستانه و زمستانه ساعات کشور میزبان سرویس دهنده کارگزاري شما می باشد.

علل تبادلات پولی

شرکتها و یا دولتها براي خرید و یا فروش کالا و خدمات خود در کشورهاي خارجی نیاز به تبدیل و مبادله ارز خود با ارز کشور مربوطه را دارند. در حالتی دیگر وقتی جهانگردان قصد مسافرت به کشورهاي دیگر را داشته باشند، براي خریدهاي ضروري خود نیاز به تبدیل پول کشور خود به پول کشور مقصد را دارند و بهمین ترتیب وقتی یک فرد یا یک بنگاه بخواهد در سایر کشورها سرمایه گذاري کند نیاز به پول خارجی دارد.

بعنوان مثال وقتی سرمایه  گذاران اروپایی بخواهند از کشور امریکا خریدي انجام دهند یا در امریکا سرمایه گذاري کنند براي این منظور باید پولشان (یورو) را بفروشند و دلار آمریکا بخرند. البته حجم نسبتاً کوچکی از معاملات ارزي روزانه در بازارهاي ارز به معاملات تجاري معمول و سرمایه گذاریها اختصاص می یابد و سایر معاملات ارزي توسط بانک ها، تجار و سفته بازها انجام می شود که جهت بدست آوردن سود کوتاه مدت است. معامله گران و سوداگران با پیش بینی  حرکت آتی قیمت ارزها، بهدف کسب سود در معاملات اقدام به خرید و فروش ارزها می نمایند. البته پیشرفت ارتباطات بین المللی و وجود بازاري بیست و چهار ساعته در سراسر جهان نیز به شدت این معاملات افزوده است.

جفت ارزهاي اصلی

(Majors) به جفت ارزهایی که یکی از دو ارز تشکیل دهنده آن دلار آمریکا باشد، جفت ارزهاي اصلی یا گفته می شود. جفت ارزهاي معرفی شده در زیر بترتیب مهمترین جفت ارزهاي مورد معامله در بازار تبادلات ارزي می  باشند و بهمین سبب از بیشترین نقدشوندگی در بین دیگر جفت ارزها برخوردار می باشند. علاوه بر این برخی از جفت ارزهاي اصلی علاوه بر کدهاي سه رقمی متداول به نام هاي دیگري نیز خوانده می شوند که در زیر به آنها اشاره شده است.

EUR/USD  .1 USD/JPY Gopher .2 GBP/USD Cable .3 USD/CHF Swissy .4 AUD/USD Aussie .5 USD/CAD Loonie .6 NZD/USD Kiwi .7

و تعلق آن به گروه ارزهاي اصلی بعلت حجم معاملات کمتر نسبت به دیگر ارزهاي (Kiwi) در جفت ارز اصلی اختلاف نظر می باشد.

جفت ارزهاي غیر اصلی

به جفت ارزهایی که هیچ یک از دو ارز تشکیل دهنده آن دلار آمریکا نباشد،

جفت ارزهاي غیر اصلی یا گفته می شود.

به جفت ارز غیر اصلی که ارز پایه (ارز طرف چپ جفت ارزي) آن یورو باشد،

کراس (Cross)یورو و به همین ترتیب براي پوند انگلستان ، کراس پوند و... گفته می شود.