اهمیت و نقش بورس در اقتصاد

دانشکده اموزش بورس و ارز - بازاري كه ما از آن، با عنوان بورس صحبت مي‌كنيم، با بازارهاي متداول مثل بازار طلا، بازار خودرو، بازار فرش و... كه اغلب شما با آنها آشنا هستيد، تفاوت‌هاي عمده‌اي دارد. شايد بتوان رسمي‌بودن، شفافيت و برخورداري از پشتوانه محكم قانونـي را مهمترين تفاوت‌هاي بورس با بازارهاي سنتـي دانست. به اين معنا كه: اولا بورس، برخلاف بازارهاي سنتي، يك بازار كاملا رسمي است و خريد و فروش در آن، براساس قوانيـن، مقررات و ضوابط مشخـص و نظام‌مند انجام مي‌شود. تفاوت دوم بورس با بازارهاي سنتي، شفافيت بالاي بورس است، به اين معنا كه وقتي كه فردي تصميم به خريد يا فروش سهام يك شركت در بورس مي‌گيرد، به راحتي و تنها صرفا با دسترسي به اينترنت، مي‌تواند به همه اطلاعات مربوط به آن شركت دسترسي داشته باشد و بعد از بررسي كامل اين اطلاعات، درباره خريد يا فروش سهام آن شركت تصميم‌گيري كند، درحاليكه بازارهاي سنتي از چنين شفافيتي برخوردار نيستنـد. تفاوت سوم بورس با بازارهاي سنتـي هم به برخورداري فعالان بورس از پشتوانه قانونـي مربوط است؛ زيرا به دليل اهميت فوق‌العاده بورس در نظام اقتصادي كشور، قانون‌گذار قوانين، مقررات و ساختارهاي لازم را براي حفظ حقوق سرمايه‌گذاران در بورس درنظر گرفته است تا سرمايه‌گذاران، با اطمينان خاطر از عدم بروز اتفاقاتي مثل سوء‌استفاده، كلاهبرداري و... در اين بازار سرمايه‌گذاري كنند؛ مزيتي كه در بازارهاي سنتي وجود نـدارد.از تفاوت بورس با بازارهاي سنتي كه بگذريـم، بهتر است اشاره‌اي هم به نقش بورس و به طور مشخص، بورس اوراق بهادار در اقتصاد جامعه داشته باشيـم. اشاره كرديم كه به‌علت زیاد بودن اهمیت و نقش بورس در اقتصاد، قوانيـن و مقررات متعددي در زمينه بورس و حمايت از سرمايه‌گذاران اين بازار در همه‌جاي دنيا به تصويب رسيده و اجرا مي‌شود. اما چرا بورس تا اين اندازه، در نظام اقتصادي كشورهـا اهميت دارد؟ فرض كنيد شركتـي پس از انجام مطالعات كارشناسي، به اين نتيجه رسيده است كه با افزايش تعداد خطوط توليد خود، مي‌تواند محصول جديـدي را به بازار عرضه كند. طبيعتا موفقيت شركت در راه‌اندازي خط توليد جديد، منجر به افزايش ميزان توليد، فروش و سودآوري شركت، ايجاد فرصت‌هاي شغلي بيشتر، خودكفايي در عرصه ملي و در نهايت، رشد و رونق اقتصادي خواهد شد اما شركت براي راه‌اندازي اين خط توليد، نياز به پـول دارد. پس سوال اصلي اين است كه منابع مالي مورد نياز براي راه‌اندازي اين خط توليد، چگونه بايد تأميـن شود؟ يك راه متداول، مراجعه مسئولان شركت به بانك و دريافت تسهيلات بانكي است. اين روش ازنظر زماني، معمولا فرايندي زمان‌بر و طولاني است. همچنين هزينه بالايي را به شركت تحميل مي‌كند؛ چون شركت درصورت دريافت تسهيلات، بايدسود تسهيلات را به بانك پرداخت كند و نرخ سود نيز معمولا  قابل‌توجه است؛ بنابراين با اين روش، ريسك شركت نيز تا حد زيادي افزايش پيدا مي‌كند. اما در كنار اين روش، روش ديگـري هم وجود دارد كه تأمين مالـي ازطريق بورس اوراق بهـادار است. در اين روش، شركت مي‌تواند درصورت پذيرش در بورس، طرح توجيهي خود براي راه‌اندازي خط توليد جديد را به بورس ارائه كند. درصورتي كه كارشناسان بورس تشخيص دادند كه طرح ارائه شده، ازنظر ميزان سودآوري و ساير شرايط، طرح قابل قبولي است، به شركت اجازه مي‌دهند تا با عرضه و فروش سهام جديد به سرمايه‌گذاران در بورس اوراق بهادار، منابع مالي موردنياز خود را براي راه‌اندازي خط توليد جديد تأمين كند. به اين ترتيب، از يك‌سو شركت توانسته است با سهيم كردن ديگران در طرح خود، به راحتـي تأمين مالي كند. از سوي ديگر نيز، سرمايه‌گذاراني كه طرح شركت را سودآور تشخيص داده‌اند نيزتوانسته‌اند با خريد سهام آن شركت، هر چند به ميزان بسيار كم و با سرمايه اندك، در يك طرح سودآور و ملـي، شريك شوند. نتيجه چنين مشاركت مؤثري نيز قطعا، رشد و شكوفايي اقتصاد كشور خواهـد بود.

توجه به اين نكته ضروري است كه چون سرمايه‌گذاران در بورس اوراق بهادار، پس از بررسي و تحليل اطلاعات منتشر شده از سوي شركت‌ها، سهام شركت‌هاي سودآور و داراي عملكرد قابل قبول را انتخاب مي‌كنند، بنابراين بورس در واقع با ایجاد فضای رقابتی، باعث می‌شود که شرکت‌های موفق و سودده، بتوانند از طریق فروش سهام به تأمین مالی بپردازند و برعکس شرکت‌های زیان‌ده به‌طور خودکار از گردونه خارج شوند تا تخصيص منابع، به صورت مطلوب و بهينه انجام شود؛

امري كه به نوبه خود رونق اقتصادي را به دنبال خواهد داشت. به همين علت است كه كشورهايي كه داراي بورس تکامل یافته‌تر هستند، توانسته‌اند رشد اقتصادی بيشتـري را تجربـه كننـد.