شاخص‌هاي بورس (1)، شاخص کل بيانگر چيست؟

حتما شما هم تاکنون، بارها و بارها، در صدا و سيما و ساير رسانه‌ها، شنيده‌ايد که مثلا شاخص بورس امروز با 50 واحد رشد، به عدد 32 هزار واحد رسيد. همچنين گاهي اوقات رسانه‌ها از کاهش شاخص بورس خبر مي‌دهند. اما تا به حال به اين موضوع فکر کرده‌ايد که شاخص بورس، بيانگر چيست و چرا افزايش يا کاهش آن، اهميت دارد؟ اساس نوسانات شاخص چه مفهومي دارد؟ در اين برنامه، قصد داريم درباره شاخص‌هاي بورس و انواع آنها صحبت کنيم.

شاخص چيست؟

شاخص، در مفهوم کلي، معياري است که براساس آن مي‌توان چيـزي را تشخيص داد. در بورس هم شاخص‌ها، در واقع معيارهاي مهمي هستند که با بررسي و تحليل آنها، مي‌توان وضعيت گذشته و حال بورس را از جنبه‌هاي مختلف، ارزيابي و حتي روند آينده بورس را پيش‌بيني کرد، بنابراين، طبيعتا باتوجه به نقش بسيار مهمي که شاخص‌هاي بورس، در تصميم‌گيري سرمايه‌گذاران ايفا مي‌کنند، نوسانات شاخص‌ها نيز براي سرمايه‌گذاران بسيار حائز اهميت است. شاخص‌ها بورس، انواع مختلفي دارند که هر کدام، وضعيت بورس را از جنبه‌ خاصي نشان مي‌دهد، بنابراين سرمايه‌گذاران در تحليل شاخص‌هاي بورس بايد به کارکرد هر شاخص توجه کافي داشته باشند. در ادامه، مهمترين شاخص‌هاي بورس را به شما معرفي مي‌کنيم.

شاخص کل

شاخص کـل که به آن شاخص قيمت و بازده نقدي هم مي‌گويند، بيانگر سطح عمومي قيمت و سود سهام شرکت‌هاي پذيرفته شده در بورس است، به بيان ساده‌تر، "تغييرات شاخص کل در واقع بيانگر ميانگين بازدهي سرمايه‌گذاران در بورس است". لازم است در اين خصوص مقداري توضيح دهيم. اگر به خاطر داشته باشيد، در برنامه‌هاي گذشته گفتيم که بازدهي سرمايه‌گذاران در بورس از دو طريق بدست مي‌آيد. اول دريافت سود نقدي ساليانه و دوم، تغيير قيمت سهم در طول دوره سرمايه‌گذاري. براي مثال، فردي را درنظر بگيريد که سهام شرکت الف را در ابتداي سال، با قيمت 150 تومان خريداري مي‌کند. اگر قيمت سهام اين فرد در پايان سال، به 180 تومان افزايش يابد و شرکت، در پايان سال نيز 15 تومان به عنوان سود نقدي، به ازاي هر سهم توزيـع کند، اين فرد مجموعا 45 تومان سود از محل افزايش قيمت سهم و دريافت سود نقدي بدست آورده است و بنابراين، بازدهي وي در پايان سال، 30 درصد خواهد بود، زيرا سرمايه وي از 150 تومان به 195 تومان افزايش يافته است. تغييرات شاخص کل نيز دقيقا بيانگر ميانگين بازدهي بورس است، بنابراين، اگر به عنوان مثال، شاخص کل بورس در ابتداي سال، 20 هزار واحد باشد و در پايان سال، با 10 هزار واحد افزايش، به 30 هزار واحد برسد، به اين معناست که ميانگين بازدهي بورس از محل افزايش قيمت سهام شرکت‌ها و تقسيم سود نقدي بين سرمايه‌گذاران در آن سال، 50 درصد بوده است: (ميزان رشد شاخص در طول سال) 10000 = 50 % × 20000

دو نکته قابل توجه درخصوص شاخص کل مي‌بايست مدنظر سرمايه‌گذاران باشد:

نکتـه اول اينکه افزايش شاخص کل، لزومـا به معناي سودآوري سهام همه شرکت‌هاي حاضر در بورس نيست، همانطور که کاهش شاخص کل نيز لزوما به معناي ضرردهي سهام همه شرکت‌ها در بورس نيست، زيرا همانگونه که گفته شد، شاخص کل، بيانگر ميانگين بازدهي بورس است و چه بسا، در برخـي موارد، عليرغم رشد قابل توجه شاخص کل بورس، برخي سهام با افت قيمت مواجه شده و سهامداران خود را با زيان مواجه سازنـد و يا در شرايطي که شاخص کل با کاهش مواجه است، برخي سرمايه‌گذاران که سهام ارزنده‌اي را در سبد سهام خود دارند، سود قابل قبولي بدست مي‌آورند. بنابراين، سرمايه‌گذاران نبايد صرفا با اتکا به اخبار رشد شاخص کل و بدون بررسي کامل درخصوص ارزش ذاتي سهام، اقدام به سرمايه‌گذاري در بورس کنند و حتي در شرايط رشد مستمر شاخص‌ کل نيز در انتخاب سهام، کاملا دقت نمايند.

نکته دوم ارتباط بيـن شاخص کل و سبد سهام است.

حتما به خاطر داريد که يکي از اصول بسيار مهم سرمايه‌گذاري در بورس، تشکيل سبد سهام متنـوع است. هر اندازه سبد سهام يک سرمايه‌گذار، متنوع‌تر و به ترکيب سهام شرکت‌هاي موجود در بورس نزديک‌تر باشد، بازدهي آن سرمايه‌گذار نيز به متوسط بازدهي کل بورس که توسط شاخص کل نشان داده مي‌شود، نزديک‌تر خواهد بود، تا آنجا که اگر فردي بتواند ترکيب سهام موجود در سبد سهـام خود را بطور کامل، منطبق بر ترکيب تمامي سهام حاضر در بورس نمايـد، بازدهي وي نيز بطور کامل منطبق بر نوسانات شاخص کل بورس خواهد بود و مثلا با رشد 30 درصدي شاخص، وي نيـز حدودا 30 درصد سـود بدست خواهد آورد. در اين برنامه، با مفهوم شاخص کل بورس آشنا شديد. لازم به ذکر است اطلاعات مربوط به شاخص‌هاي بورس بصورت لحظه‌اي در پايگاه اطلاع‌رساني بورس اوراق بهادار تهران به نشاني www.irbourse.com (خوانده شود آي آر بورس نقطه کام) و پايگاه اطلاع‌رساني شرکت مديريت فناوري بورس تهران به نشاني www.tsetmc.com (خوانده شود تي اس اي تي ام سي نقطه کام) قابل مشاهده است.