گذشته چراغ راه آینده نیست!

هنگامی که پیر می‌شویم، مهارت‌های حافظه بلند مدت ما همچنان قدرتمند باقی می‌ماند، در حالی که حافظه کوتاه مدت ما بخشی از قابلیت خود را از دست می‌دهد. متاسفانه، افراد هنگامی که صحبت از سرمایه‌گذاری در میان است، از این گرایش بهره‌ای نمی‌برند. به نظر می‌رسد انسان در تصمیم‌گیری برای سرمایه‌گذاری قربانی «روندهای اخیر» می‌شود؛ یعنی این گرایش که اهمیت زیادی برای تجارب اخیر قائل شویم و شواهد تاریخی بلند مدت را نادیده بگیریم. اجازه دهید مطلب را با یک مثال تاریخی واقعی تطبیق دهیم.

از سال 1990 تا سال 2002، شاخص سهام 500 شرکت برتر آمریکا از شاخص میانگین مربوط به اروپا، استرالیا و آسیا، و خاور دور در حدود 8.5 درصد در هر سال بهتر عمل کرد و این باعث شد بسیاری از سرمایه‌گذاران از سرمایه‌گذاری در بازارهای غیرآمریکایی اجتناب کنند، اما همزمان با اوج‌گیری این روند از سال 2003 تا سال 2009، شاخص جهانی مزبور از شاخص آمریکا به میزان 7/3 در هر سال بهتر عمل کرد؛ یعنی درست بر عکس تجربه اخیر!

نمونه جدیدتری از این پدیده هجوم سرمایه‌گذاران به بازارهای کالا و صندوق‌های سرمایه‌گذاری بازارهای نوظهور مانند چین بین سال‌های 2003 و 2007 بود. در سال 2008، سرمایه‌گذاران با همان سرعتی که وارد بازار شده بودند، از آنها گریختند. نمونه‌های دیگری از خطراتی که توجه بیش از حد به موارد اخیر در پی دارد، مربوط به صندوق‌های سرمایه‌گذاری است.

روزنامه مورنینگ استار عملکرد صندوق‌های سرمایه‌گذاری که از سال 1987 تا سال 2000 دارای کمترین محبوبیت بوده‌اند را بررسی کرد. میزان محبوبیت توسط میزان پولی که به این صندوق‌ها وارد و از آنها خارج می‌شد، تعریف می‌شد. بدترین صندوق‌ها آن‌هایی بودند که کمترین میزان ورود نقدینگی یا بیشترین میزان خروجی نقدینگی را به خود اختصاص داده بودند.

در این مطالعه مشخص شد که سه مورد از صندوق‌هایی که از کمترین محبوبیت برخوردار بودند در 75 درصد موارد بهتر از متوسط عملکرد صندوق‌های نسبتا محبوب عمل کرده بودند، و عجیب تر آنکه در 90 درصد موارد از محبوب‌ترین صندوق‌ها نیز بهتر عمل کرده بودند. جالب است که در طول بازار رو به رشد سال 2009 و تقریبا در تمام مدت سال 2010، سرمایه‌گذاران در حال بیرون کشیدن پول خود از صندوق‌ها بودند، چون فکر می‌کردند تجربه سقوط سال 2008 با شدت بیشتری تکرار می‌شود که البته درست برعکس آن اتفاق افتاد.

هزینه سنگین اتکا به روندهای اخیر

در بیان عملکرد صندوق‌های سرمایه‌گذاری دو مفهوم متفاوت وجود دارد. یکی بازده سرمایه‌گذاری است که مربوط به عملکرد کلی صندوق بوده و در بازه‌های زمانی معین در قالب گزارش‌های متفاوت به بازار و رسانه‌ها اعلام می‌شود، اما شاخص دیگری نیز وجود دارد که می‌توان آن را شاخص بازده سرمایه‌گذار (نه سرمایه‌گذاری) نامید، که متاثر از زمان وارد کردن یا خارج کردن پول و سرمایه به صندوق‌ها توسط سرمایه‌گذار است.

واضح است که عدد شاخصِ اول می‌تواند به میزان قابل‌توجهی متفاوت از عددِ شاخص دوم باشد. تحلیلگران مورنینگ استار عملکرد صندوق‌های سرمایه‌گذاری را از یک سو و عملکرد سرمایه‌گذاران در همان صندوق‌های سرمایه‌گذاری را از سوی دیگر بررسی کردند و دریافتند که بازده به دست آمده توسط سرمایه‌گذاران در تمام صندوق‌های مورد مطالعه پایین تر از میانگین بازده خود صندوق‌ها بودند.

در این میان، حتی سرمایه‌گذارانی که با روش سرمایه‌گذاری بر مبنای ارزش ذاتی فعالیت کرده بودند نیز عملکرد ضعیف‌تری نسبت به عملکرد صندوق‌هایی که در آنها سرمایه‌گذاری کرده بودند، داشتند.

همچنین مطالعه دیگری که توسط مرکزی به نام مرکز بازارهای مالی باگل انجام شده است، شواهد خوبی در این مورد به دست می‌دهد. نمونه پژوهشیِ این مرکز متشکل از 200 صندوق با بیشترین میزان ورودی نقدینگی در مدت 5 ساله 1996 تا 2000 بود. بازده سرمایه‌گذاران و بازده صندوق‌های سرمایه‌گذاری در یک بازه 10 ساله از 1996 تا 2005 مورد مطالعه و مقایسه قرار گرفت. جالب بود که بازده سرمایه‌گذاران تنها یک سوم بازه سرمایه‌گذاری صندوق‌ها بود. در 198 صندوق از 200 صندوق مورد مطالعه، بازده صندوق از بازده سرمایه‌گذاران همان صندوق بیشتر بود. در 76 از 200 صندوق مورد مطالعه، این تفاوت از 50 درصد تا 95 درصد بود که تفاوت هنگفتی است.

شواهد بلندمدت را مدنظر بگیرید

قربانی بازده‌ها و عملکردهای اخیر شدن؛ یعنی تلاش برای خریدن سودهای دیروز! باید به خاطر داشته باشید که شما تنها می‌توانید بازده‌های فردا را بخرید. می‌توان با نادیده گرفتن رسانه‌ها، مطبوعات مالی و به اصطلاح خبرگان بازار که تلاش می‌کنند به شما بقبولانند که این بار متفاوت از دفعات گذشته است، از افتادن در دام این اشتباه پیشگیری کنید.

پیش از همراه شدن با هر روند کوتاه‌مدتی، شواهد تاریخی بلند مدت و منطق نتیجه‌گیری‌ها را به درستی و دقت کافی و با لحاظ وضعیت آینده و عملکرد محتمل آتی را بررسی کنید. مطمئن باشید آنها که با‌های و هوی و قیل و قال‌‌ها و اخبار و نظرات خبرگان به سهم یا صندوقی وارد می‌شوند، احتمالا در آینده نزدیک با آن خداحافظی خواهند کرد و البته شما را لزوما باخبر نخواهند کرد!