سهام چیست؟

تاکنون درباره اوراق مشارکت و اوراق اجاره صحبت کرديم و گفتيم که اگر بخواهیم اوراق بهادار را براساس ميزان ريسک آنها طبقه بندي کنيم، اوراق اجاره و اوراق مشارکت جزو کم ريسک ترين انواع اوراق بهادار محسوب مي شوند، زيرا حداقل بازدهي معين و تضمين شده اي را نصيب سرمايه گذاران مي کنند. در اين برنامه، قصد داريم درباره يکي ديگر از انواع اوراق بهادار براي شما صحبت کنيم. اوراق بهاداري که حتما با اسم آن آشنا هستيد. بله، سهام. جالب است بدانيد بيشترين حجم معاملات در بورس، به معاملات سهام اختصاص دارد، تا آنجا که برخي، حتي بورس را بازار سهام مي نامند. همچنين بسياري از سرمايه‌گذاران باوجود آنکه مي دانند سهام در مقايسه با اوراق مشارکت و اوراق اجاره، ريسک بيشتري دارد، باز هم خريد و فروش سهام را به ساير اوراق بهادار، ترجيح مي دهند. شايد مهمترين دليل اين علاقه‌مندي، رابطه بين ريسک و بازده باشد، به اين معنا که خريداران سهام با پذيرش ريسک بيشتر، انتظار دارند بازدهي بيشتري در مقايسه با اوراق مشارکت و اوراق اجاره بدست آورند. اما سهم چيست؟ سهم، بيانگر ميزان مالکيت فرد از يک دارايي است. اجازه بدهيد با يک مثال بسيار ساده توضيح بدهيم. کارخانه‌اي با سرمايـه يک ميليارد تومان را در نظر بگيريد. اگر کل کارخانه متعلق به يک نفر باشد، تنها آن فرد مالک کارخانه به شمار مي‌رود. اگر چهار نفر به نسبت مساوي مالک کارخانه باشند، در آن صورت سهم هرکدام از آنها در کارخانه يک چهارم خواهد بود. حال فرض کنيد مالکيت اين کارخانه يک ميليارد توماني بين هزار نفر بصورت مساوي تقسيم شود. در اين صورت ميزان مالکيت هر يک از اين افراد در کارخانه يا به تعبير ديگر، سهم هر فرد از کارخانه يک ميليـون تومان خواهد بـود.(يک ميليارد تقسيم بر هزار).

بنابراين، سهم در تعريف بسيار ساده، بيانگر ميزان مالکيت فرد از يک دارايي است.

مفهوم ديگري که بلافاصله پس از مفهوم سهام با آن مواجه مي شويم، شرکت سهامي است. شرکت سهامي شرکتي است که سرمايه آن به سهام تقسيم شده است و هريک از صاحبان سهام به ميزان سهمي که دارند، در شرکت مسئوليت داشته و در سود و زيان حاصل از فعاليت شرکت نيز سهيـم خواهند بود. کارخانه‌اي که در مثال قبل ذکر کرديم، در واقع يک شرکت سهامي است که هزار نفر سهامدار آن هستند. اگر به خاطر داشته باشيد، در بيان تاريخچه بورس هم گفتيم که اساسا شرکت‌هاي سهامي، زماني شکل گرفتند که بازرگانان به اين فکر افتادند تا با سهيم‌کردن ديگران در کسب و کار خود، علاوه بر تأمين منابع مالي موردنياز براي کسب و کار، سود و زيان احتمالي حاصل از اين کسب و کار را بين گروهي از افراد تقسيم کنند.

شرکت هاي سهامي، خود به دو دسته تقسيم مي شوند

الف: شرکت‌هاي سهامي خاص:

شرکت سهامي خاص، شرکتي است که همه سرمايه آن را موسسان (بنيانگذاران) شرکت تأمين مي‌کنند و بنابراين، سهام آن براي عموم عرضه نمي‌شود. تعداد سهامداران در شرکت سهامي خاص بايد حداقل 3 نفر باشد. حداقل سرمايه موردنياز براي تأسيس شرکت سهامي خاص هم يک ميليون ريال (صد هزار تومان) است.

ب: شرکت سهامي عام:

شرکتي است که بخشي از سرمايه موردنياز آن، ازطريق عرضه سهام به عموم مردم تأمين مي‌شود. در شرکت هاي سهامي عام، تعداد سهامداران نبايد از 5 نفر کمتر باشد. حداقل سرمايه موردنياز براي تأسيس شرکت سهامي عام، 5 ميليون ريال (500 هزار تومان) است. يکي از مهمترين شروط عرضه سهام شرکت‌ها در بورس اين است که شرکت، سهامي عام باشد. خب، تا اينجا با مفهوم سهام و شرکت هاي سهامي تا حدي آشنا شديد. لازم است در اينجا چند نکته را درخصوص سهام و شرکت هاي سهامي ذکر کنيـم:

نکته اول

ويژگي مهمي که سهام را در مقايسه با اوراق بهادار با درآمد ثابت مثل اوراق مشارکت و اوراق اجاره،براي سرمايه‌گذاران جذاب مي‌کند، امکان کسب سود بيشتر در ازاي پذيرش ريسک بالاتر است، زيرا اگر سرمايه‌گذار انتخاب مناسبي داشته باشد و سهام شرکت خوبي را انتخاب کند، مي‌تواند بازدهي بالاتري در مقايسه با اوراق مشارکت و اوراق اجاره بدست آورد.

نکته دوم

ريسک، ويژگي ذاتي سهام است، بنابراين، خريد و فروش سهام به افرادي که به هيچ عنوان توانايي و يا علاقه‌اي به پذيرش ريسک ندارند، توصيه نمي شود.

اينگونه افراد بهتر است در اوراق بهادار با درآمـد ثابت، مانند اوراق مشارکت و اوراق اجاره سرمايه‌گذاري کنند.

نکته سوم

دارندگان سهام، صرفا در سود و زيان و منافع شرکت سهيم نخواهند بود، بلکه به ميزان سهمي که در اختيـار دارند، در قبال تعهدات شرکت نيز مسئوليت دارند. بنابراين، لازم است سرمايه گذار قبل از خريد سهام يک شرکت، بطور کامل وضعيت آن شرکت را بررسي نمايد. البته، ذکر اين نکته لازم است که شرکت‌هايي که سهامشان در بورس خريد و فروش مي‌شود، اغلب شرکت‌هاي بزرگ، سودآور و داراي شرايط عمومي مناسب هستند، اما به هر حال، اين موضوع نبايد موجب شود که سرمايه‌گذار بدون تحليل، براي خريد يا فروش سهم تصميم بگيرد.