سبد گردانی چیست؟

«سبدگردانی»، همانطور که از نامش پیداست، چیدمان صحیح دارایی‌ها در قالب یک سبد مشخص است که میزان هر یک از دارایی‌ها و زمان خرید و فروش آنها به دقت تعیین و پایش می‌شود.

ارائه این خدمت‌ مالی به سرمایه‌گذاران در جهان قدمتی بیش از نیم قرن دارد اما در بازار نوپای ایران پس از تجربه ایجاد صندوق‌های سرمایه‌گذاری در چهار سال قبل، اینک «سبدگردانی» مورد توجه قرار گرفته است؛ هرچند تا پیش از این نیز تجربه سبدگردانی به طور غیررسمی در یک دهه اخیر در بورس تهران وجود داشته است.

اما تفاوت سبد گردانی با سرمایه‌گذاری در صندوق‌های مشترک چیست؟ شرکت‌های سبدگردان چه نوع خدماتی به سرمایه‌گذاران ارائه می‌کنند و چه وظایفی بر عهده دارند؟ این سوالات همراه چندین پرسش دیگر مواردی است که مهدی فریور، مدیر عامل دومین شرکت سبدگردان بورس تهران (آسمان)، در گفت‌وگو با خبرنگار ما به آنها پاسخ داده است.

سبدگردانی چیست و چه مزایایی برای سرمایه‌گذاران دارد؟

سبدگردانی فرآیندی است که طی آن فرد خبره در امر سرمایه‌گذاری بر اساس خصوصیات، سطح ریسک‌پذیری و سرمایه هر سرمایه‌گذار، سبدی مناسب او تشکیل داده و به صورت مستمر بر آن نظارت و اعمال مدیریت می‌کند. همچنین، با توجه به تغییر عوامل اثرگذار بر محیط سرمایه‌گذاری، تصمیمات لازم در جهت رسیدن به اهداف سبد و افزایش ارزش آن از طرف مدیر اتخاذ می‌شود.

مزیت عمده سبدگردانی در استفاده از توان حرفه‌ای مدیر سبد و مشاوره‌های تیم مدیران سرمایه‌گذاری است. این مساله باعث می‌گردد که تمام تصمیمات گرفته شده با دقت و بررسی لازم بر روی گزارش‌های مالی و اخبار بازار سرمایه به انجام برسد و در واقع ارجحیت و تمایز سبدگردانی نسبت به سرمایه‌گذاری انفرادی و یا از طریق سایر نهادهای بازار سرمایه در همین نکته نهفته است.

تفاوت سبد گردانی با سرمایه‌گذاری در صندوق چیست؟ و چرا سرمایه‌گذاران به جای ورود به صندوق به سبد گردانی ترغیب می‌شوند؟

همان طور که اشاره شد، در فرآیند سبدگردانی برای هر یک از سرمایه‌گذاران، به صورت جداگانه سبدی تشکیل می‌شود که ترکیب آن با توجه به سطح ریسک‌پذیری سرمایه‌گذار تعیین و نظرات شخصی او در مورد سرمایه‌گذاری در نظر گرفته می‌شود. این یک تفاوت مهم در سبدگردانی است و سرمایه‌گذار در این حالت مالکیت مستقیم بر دارایی‌های سبد خود دارد، اما در صندوق‌ها این مالکیت مشاع است.

در برخی موارد این مساله می‌تواند مزیت بسیار مهمی برای سرمایه‌گذاران باشد. از طرف دیگر، در صندوق‌ها، سرمایه‌گذار به صورت مستقیم اختیار اعمال نظر در ترکیب دارایی‌های صندوق را ندارد. از این بعد، سبدگردانی ساختاری منسجم‌تر، دقیق‌تر و در عین حال منعطف‌تر و منصفانه‌تر با در نظر گرفتن خصوصیات فردی مشتری را به وی پیشنهاد می‌دهد. کارمزدها و ساختار هزینه‌ای مناسب تر هم از دیگر مزایای سبدگردانی در قیاس با صندوق‌ها است.

شرکت‌های سبدگردان دقیقا چه نوع خدماتی به سرمایه‌گذاران ارائه می‌کنند؟

شرکت‌های سبدگردان با توجه به نیروی ‌انسانی دانش بنیان و به‌کارگیری روش‌های مناسب جهت تجزیه و تحلیل مسائل بازار، توانایی ارائه خدمات به اشخاص حقیقی و حقوقی در زمینه تشکیل سبدهای سرمایه‌گذاری و مدیریت آن را دارند. همچنین شرکت‌های سبدگردان‌ تخصص لازم برای پذیرش نقش ارکان انواع صندوق‌های سرمایه‌گذاری را دارند و می‌توانند سمت مدیر را به عنوان رکن اجرایی و سمت متولی را به عنوان رکن ناظر صندوق بر عهده بگیرند.

مکانیزم دریافت هزینه‌ها از مشتریان سبد‌گردانی چگونه است؟

در شرکت‌های سبدگردان بابت ارکان از سرمایه‌گذاران هزینه‌ای دریافت نمی‌شود. به عبارت دیگر، هزینه‌های امین، حسابرس، نرم افزار و سایر هزینه‌های مدیریت دارایی‌ها که در صندوق‌ها از سرمایه‌گذار طلب می‌شود، بر عهده شرکت سبدگردان بوده و فقط کارمزد سبدگردانی از مشتری اخذ می‌شود. فرمول پیشنهادی محاسبه کارمزد معمولا مبتنی بر عملکرد است. این روش مبتنی بر اخذ یک کارمزد ثابت اندک از بابت مدیریت سبد و اخذ کارمزد متغیر متناسب با منافع مشتری، به شرط عبور از یک نرخ توافقی سود است. این روش بر جذابیت سبدگردانی می‌افزاید؛ زیرا سرمایه‌گذار، تحمل هزینه متناسب با سود عاید شده را منطقی‌تر از پرداخت هزینه ثابت می‌داند.

استفاده از سبد‌گردانی را برای چه سرمایه‌گذارانی توصیه می‌کنید؟

شرکت‌های سبدگردان به دلیل ساختار منعطف در سرمایه‌گذاری، از مقبولیت بالایی نزد طیف‌های مختلف سرمایه‌گذاران در بازار سرمایه برخوردارند. سرمایه‌گذاران حقوقی و حقیقی فارغ از اینکه با حرفه سرمایه‌گذاری تا چه حدی آشنا هستند، هر کدام به دلایل خاص خود انگیزه استفاده از این خدمات را دارند. از این طریق، اشخاص حقیقی پرمشغله و فاقد مهارت‌های تخصصی سرمایه‌گذاری، فرصت حضور در بازار را خواهند یافت و شرکت‌های حقوقی بدون از دست دادن تمرکز بر فعالیت‌های عملیاتی، سرمایه‌گذاری‌های مورد نظر خود را در بازار به انجام می‌رسانند. ارزش این خدمات وقتی مشخص می‌شود که چارچوب سرمایه‌گذاری سبدها متناسب با نیازها و خواسته‌های مشتری تنظیم شود.

تجربه سبدگردانی در بقیه نقاط جهان چگونه بوده است؟ آیا انجام این فعالیت در دنیا به طور مستقل توسط شرکت‌های جداگانه انجام می‌شود؟

قدمت سبدگردانی به دهه 40 میلادی در آمریکا بر می‌گردد. در حال حاضر، فقط سهم اندکی از سرمایه‌گذاری‌ها در جهان به شکل مستقیم انجام می‌گیرد، در واقع سهم عمده متعلق به سرمایه‌گذاری‌های غیرمستقیم شامل سرمایه‌گذاری در انواع صندوق‌ها و سبدگردانی است. در حال حاضر حجم سبدگردانی در جهان در حدود هزار میلیارد دلار است و این خدمات در سایر کشورها توسط شرکت‌های تخصصی سبدگردان و در قالب حساب‌های مدیریت شده اختصاصی انجام می‌شود.

آینده صنعت سبدگردانی در بورس تهران و توسعه آن را چگونه می‌بینید؟

روند حرکت بازار سرمایه با وجود همه موانع و مشکلات، طی سال‌های اخیر از حیث کمی و کیفی رو به رشد بوده است. سبدگردانی هم از این قضیه مستثنی نیست. این مساله با مشاهده آمار و ارقام قابل رصد است. برای مثال از سال 1384 تا به امروز حجم بازار بیش از 4 برابر شده است. از طرف دیگر، بسیاری از ساختارهای کنونی در سال‌های ابتدای دهه 80 شمسی حتی در متن قانون نیز پیش‌بینی نشده بود. اما بازار به سرعت در حال رشد و توسعه است. بر این اساس در آینده نزدیک، سبدگردانی یکی از ارکان مهم بازار سرمایه خواهد شد و شرکت‌های سبدگردان حضور پر‌رنگی در بازار سرمایه و اقتصاد کشور ایفا می‌کنند. شرکت سبدگردان آسمان هم با شناسایی مسیر و چشم‌انداز آتی بازار، استراتژی خود را تمرکز بر ارائه راه حل‌های متناسب با نیازهای سرمایه‌گذاران قرار داده است. توسعه خدمات سبدگردانی و حضور پررنگ در حوزه مدیریت صندوق‌ها از مهم‌ترین برنامه‌های شرکت است تا با تکیه بر تجارب و سوابق موفق تیم مدیریت و بدنه کارشناسی خود، گام بلندی در جهت ارائه خدمات تخصصی به طیف‌های مختلف سرمایه‌گذاران بردارد و حرفه مدیریت سرمایه‌گذاری در بورس و اوراق بهادار را به صورت علمی و تخصصی در دسترس متقاضیان مختلف، متناسب با نیازها و سلایق آنان قرار دهد.